Epika

nowela jest to...

gatunek epicki, charakteryzujący się przejrzystością fabuły (zwykle jednowątkowej) z wyraźnie zarysowanym punktem kulminacyjnym i puentą

punkt kulminacyjny jest to...

moment w utworze literackim, w którym napięcie jest największe, zazwyczaj bezpośrednio poprzedza nagły zwrot i rozwiązanie akcji

czym się różni nowela od opowiadania

mniejszą swobodą konstrukcji; brakiem wątków pobocznych i epizodów; brakiem postaci drugoplanowych

czym się charakteryzuje akcja noweli?

jest zwykle jednowątkowa; charakteryzuje się prostotą, przejrzystością i dramatycznym napięciem: ma dobitnie zaznaczony punkt kulminacyjny i finał (rozwiązanie akcji)

powieść historyczna jest to...

powieść, w której czas świata przedstawionego jest wcześniejszy, niż czas, w którym autor żyje; dąży się w niej do respektowania prawdy historycznej; zmierza do oddania charakterystycznych cech danej epoki i jej problemów

opowiadanie

jedna z podstawowych form wypowiedzi; przedstawia wydarzenia związane z określonym tematem, ułożone najczęściej w kolejności chronologicznej, powiązane ciągiem przyczynowo-skutkowym

charakterystyka jest to...

forma wypowiedzi, mająca na celu możliwie wszechstronną prezentację postaci literackiej bądź rzeczywistej

epika jest to...

jeden z trzech rodzajów literackich, którego głównym elementem konstrukcyjnym są wydarzenia przedstawiane w formie opowiadania i opisu przez narratora przytaczajacego dialogi i monologi bohaterów

cechy epiki:

wydarzenia, dialogi i monologi, opowiadanie i opis, narrator i bohaterowie, fabuła

świat przedstawiony jest to...

świat prezentowany przez narratora w utworze epickim; może być odwzorowaniem rzeczywistości (w utworach realistycznych) albo zawierać elementy do niej nie pasujące (w utworach fantastycznych)

na świat przedstawiony składają się

czas i miejsce akcji, bohaterowie i zdarzenia, które służą ukazaniu jakiegoś przedmiotu

epos (epopeja)

jeden z głównych i najstarszych gatunków epiki; obejmuje obszerne dzieła, najczęściej poetyckie, rzadziej – pisane prozą; ukazują one dzieje życia legendarnych lub historycznych bohaterów na tle wydarzeń ważnych dla danej społeczności

epos rycerski jest to...

epicki utwór, zazwyczaj spisany wierszem. Ukazuje on dzieje życia postaci historycznych lub legendarnych na tle wydarzeń przełomowych dla danego narodu. Eposy rycerskie powstawały głównie w okresie średniowiecza (tj. w wiekach V–XV).

epilog jest to...

końcowa część utworu literackiego

bajka (baśń) jest to...

krótki utwór, w którym bohaterowie (często zwierzęta, ale także ludzie i pojęcia abstrakcyjne) są alegorycznymi upostaciowaniami cech czy postaw, a pouczenie przyjmuje kształt morału

przypowieść jest to...

gatunek o charakterze dydaktycznym, pouczającym; służy przekazywaniu prawdy moralnej

powiastka filozoficzna jest to...

narracyjny utwór prozatorski, ilustrujący i propagujący wybraną ideę światopoglądową lub moralną; powstała w okresie Oświecenia; posługuje się satyrą obyczajową, atakując z pozycji racjonalistycznych ówczesne formy rządów i wyższe warstwy społeczeństwa

mit jest to...

fantastyczna opowieść o bogach, demonach, legendarnych bohaterach oraz o nadnaturalnych wydarzeniach z udziałem tych postaci; jest próbą wyjaśnienia odwiecznych zagadnień bytu, świata i człowieka, życia i śmierci, dobra i zła

legenda jest to...

epicki gatunek literacki, opowieść związana z autentycznymi miejscami, postaciami i wydarzeniami, w której realizm łączy się z treściami fantastycznymi i cudownymi. Od połowy 18 wieku legendą nazywa się również podanie ludowe

powieść kryminalna jest to...

typ powieści popularnej; rozwija się od XIX wieku; w centrum świata przedstawionego lokuje najczęściej postać detektywa lub stróża prawa, który próbuje (zwykle z powodzeniem) rozwiązać zagadkę kryminalną

powieść obyczajowa jest to...

jedna z odmian powieści realistycznej; ukazuje dane społeczeństwo bądź grupę ludzi w określonym okresie i miejscu

powiastka filozoficzna różni się od baśni:

różne zakończenia; różne adresaty; brak/obecność prostego podziału na dobro i zło; brak/obecność krytyki

narracja trzecioosobowa -

narrator wypowiada się w trzeciej osobie, ma pełną wiedzę o świecie przedstawionym, ale nie uczestniczy w wydarzeniach, nie podaje źródeł swojej wiedzy (narrator trzecioosobowy, wszechwiedzący)

narracja pierwszoosobowa -

narrator jest jednocześnie uczestnikiem wydarzeń i obserwatorem, wypowiada się w pierwszej osobie, jego wiedza jest ograniczona (narrator pierwszoosobowy)

archetyp jest to...

wyobrażenie lub wizerunek czegoś zakodowane w świadomości członków jakiejś społeczności, pierwowzór, np. pierwotny wzorzec postaci, zdarzenia, motywu

werset jest to...

odcinek tekstu, fragment prozy biblijnej składającej się z jednego lub kilku zdań, które stanowią logiczną i rytmiczną całość

fantasy jest to...

odmiana literatury fantastycznej nawiazująca do baśni, legend i mitow; brak poczucia realności, swiatem rządzą prawa magii; akcja przejrzysta